Dünya Sağlık Örgütü’ne göre; inme, global dünyada tüm ölüm nedenleri arasında ikinci sırada, engellilik nedeninde ise üçüncü sırada yer alan bir hastalıktır.

KOGNİTİF-BİLİŞSEL REHABİLİTASYON

İnme geçirdikten sonra, inmenin türüne, lokalizasyonuna ve hasarın boyutuna göre değişiklik gösteren birtakım problemlerle karşılaşabiliriz.  İnme sonrasında, vücudumuzda bazı uzuvlarımızı kontrol etmekte güçlük yaşayabileceğimiz gibi, hastada kognitif yani bilişsel birtakım bozukluklar da ortaya çıkabilir. Bu bozukluklar sıkça görülen ve bireyin yaşam kalitesini oldukça etkileyen bozukluklardır.

İnme geçiren kişinin dikkati ve belleği bozulabilir. Dil problemleri yaşayabilir, görsel mekânsal algılamasında sorunlar oraya çıkabilir veya hastada muhakeme bozuklukları görülebilir. Örneğin, bellek bozukluğu yaşayan hastalar, yeni bilgileri öğrenmede zorluk çekebilirler, geçmişteki olayları hatırlarken zorlanabilirler veya kısa süreli bellek sorunları yaşayabilirler.

Dikkat ve konsantrasyon problemleri yaşayan hastalar, bir işe uzun süre odaklanmada güçlük çekebilirler veya birden fazla işi aynı anda yaparken zorlanabilirler. 

Görsel mekânsal algı bozukluğu yaşayan hastalarda ise bazı ihmal davranışları gelişebilir. Özellikle sağ hemisfer hasarında, görsel ihmal yani bir tarafı ihmal etme davranışı görülebilir.  Veya hasta, nesnelerin mekandaki konumlarını algılamada güçlük yaşayabilir.

İşte bu sorunların, bir veya birkaçının birlikte görüldüğü noktada bilişsel rehabilitasyondan bahsetmek gerekir. Kognitif yani bilişsel rehabilitasyon; hastaların beyin işlevlerinde meydana gelen hasar veya bozukluklar nedeniyle yaşadığı bilişsel zorlukları yönetmek ve iyileştirmek amacıyla uygulanan bir terapi sürecidir. Bu tür rehabilitasyon, bilişsel becerileri yeniden kazandırmayı, mevcut becerileri güçlendirmeyi veya bu becerilerin kaybından kaynaklanan etkileri azaltmayı hedefler.

Bilişsel rehabilitasyonda, oluşturulan çalışma tamamen inme geçiren kişiye ve onun ihtiyaçlarına özeldir. Öncelikle erken dönemde, hastanın tüm bilişsel süreçlerinin değerlendirildiği bir çalışma ile hastanın hangi süreçlerinin korunduğu, hangi süreçlerinin bozulduğu belirlenir. Daha sonra hastanın zarar gören, bozulan bilişsel süreçlerine odaklanılan kapsamlı bir rehabilitasyon planı belirlenir.

Dikkat ve odaklanma becerilerinin geliştirilmesi, hafıza işlevlerinin iyileştirilmesi, problem çözme, planlama ve organizasyon becerilerinin artırılması kognitif terapi çalışmalarına örnek olarak gösterilebilir.

Bilişsel rehabilitasyon ile kişinin, bozulan kognitif becerilerinin iyi yönde gelişmesi ve günlük hayatına daha kolay adapte olması beklenir.

Kognitif rehabilitasyonu 2 başlık altına toplayabiliriz; onarıcı ve telafi edici.

Onarıcı çalışmalarda, hastanın, göreve özel tekrarlayıcı egzersizlerle, bozulmuş bilişsel alanların fonksiyonlarını iyileştirmeyi amaçlar. Örneğin sürekli tekrar edilen dikkat çalışmaları ve bellek çalışmaları onarıcı çalışmalara örnek olarak gösterilebilir.

Telafi edici stratejilerde ise hastaların günlük hayatlarında, kendilerine yardımcı olabilecek yöntemler belirlenir örneğin her türlü takvim, postit, alarm veya kişinin  kendi özel olarak kullanmayı tercih ettiği bir yöntem ile hastanın hedeflerine ulaşmaları için alternatif yollar öğretmeye odaklanılır. 

İnme hastalarında, bilişsel rehabilitasyonun etkinliği birçok çalışma ile desteklenmektedir. Hedefe yönelik müdahaleler ve sürekli yinelenen çalışmalar sonucunda, hastaların, kognitif becerilerinde iyileşmeler olduğu ve günlük hayata katılımlarının arttığı yönünde çalışmalar mevcuttur.